Over Thea Doelwijt
Thea Christina Doelwijt werd geboren op 3 december 1938 in Den Helder, Nederland, als dochter van een Surinaamse vader en een Nederlandse moeder. Haar vader was Charles Christiaan Doelwijt, die in Suriname als werktuigbouwkundige werkte, in de dertiger jaren van de vorige eeuw naar Nederland vertrok en daar bij de marine diende. Haar moeder was Wilhelmina Catharina Götte. In 1940 evacueerde het gezin van de marinebasis in Den Helder naar Amsterdam. Na de Tweede Wereldoorlog verhuisde de familie Doelwijt naar Bloemendaal.

Thea schreef na de middelbare school (HBS) voor kranten en volgde een journalistieke opleiding in Amsterdam. Ze deed o.a. praktijkervaring op bij het Zutphens Dagblad, waar ze onder de naam Marianne meewerkte aan een kinderkrant. In 1961 vertrok ze naar Suriname, waar ze medewerkster werd van het dagblad Suriname, waarvan ze de kinderpagina, de vrouwenpagina en de jongerenpagina leidde, die later uitgroeide tot een literaire pagina. Ze werd redactrice van het literaire blad Moetete, een initiatief van R. Dobru (Ravales), Jozef Slagveer, Ruud Mungroo en Shrinivasi.

In 1965 leidde het scenario voor Grootvaders klok tot de eerste Surinaamse speelfilm op de Surinaamse televisie. In 1967 volgde haar eerste theaterstuk, het klank- en lichtspel Ballade in klank en kleur. Haar eerste volledige dichtbundel was Met weinig woorden (1968). Bekend werd ook het verhaal Wajono, over de ontwikkelingen naar de onafhankelijkheid toe. Veel Surinamers zijn opgegroeid met de door haar samengestelde bloemlezing van Surinaamse literatuur Kri, kra! (1971).

Samen met Henk Tjon richtte ze in 1974 het Doe Theater op, de eerste semiprofessionele toneelgroep van Suriname. Veel van haar toneelstukken werden door deze groep gespeeld. Doelwijt heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de emancipatie van de Surinaamse literatuur en het toneel van Suriname. Zo schreef ze niet alleen theaterstukken, gedichten en verhalen, maar ook de eerste Surinaamse thriller: Toen Mathilde niet wilde … (1972).

Na 1975 richtte de groep zich ook tot de jeugd, onder andere met Prisiri Star, De Pretster, waarin alle kinderen en jongeren van Suriname een nationale onderscheiding kregen: de Ereorde van de Gele Ster.

Vlak na de decembermoorden in 1982 werd Roy nanga den foefoeroeman opgevoerd. Het jonge publiek werd uitgedaagd om zelf de afloop van het spannende stuk mee te bepalen. Een pedagogische vernieuwing in het jeugdtheater in een tijd waarin zowel de denkvrijheid als de bewegingsvrijheid van Surinamers werd beknot door de militaire machthebbers. Het waren ook de laatste dagen van het Doe Theater. Kritische stukken over ‘het revolutionaire proces’ in Suriname, zoals de tweede versie van Ba Uzi en Linkse Lucie, konden niet meer gespeeld worden.

Een jaar na de decembermoorden keerde Doelwijt terug naar Nederland. Daar richtte zij in 1984 de stichting Préprétheater op. Zij legde zich wederom volledig toe op het schrijven van toneel, proza en cultureel educatief werk, zoals Peter en Dino (1988), een verhaal over taal. Ook werd haar toneelstuk Iris opgevoerd. Iris is een oude Surinaamse vrouw, die in een bejaardenoord in Nederland woont. Zij kijkt terug op haar leven, met als dieptepunt de reden waarom zij haar land verliet: haar ene zoon werkte mee als militair aan het systeem waardoor de moord op haar andere zoon, zijn broer, niet berecht werd. ‘Heb ik Kaïn en Abel gebaard?’ vraagt ze zich af.

Doelwijt stelde een groot aantal bundels samen van verhalen uit de Surinaamse verteltraditie. Voor kinderen schreef ze het Indiaanse verhaal Kainema de Wreker en de menseneters (1977), gebaseerd op Indiaanse mythen en legenden. Van haar laatste jeugdboek Stop je hoofd nooit in een spinnenweb (2007) is een musical gemaakt voor het jaarlijkse Kinderboekenfestival.

Memorabel zijn de opvoeringen van Na Gowtu Du, De Gouden Doe (1998), Na Dyamanti Du, De Diamanten Doe (2003) en Na Bigi Du, De Grote Doe (2009), in zowel Suriname als Nederland. Zij deed de Du, een zang-, dans- en toneelspel uit de slaventijd, herleven en gaf daarmee gestalte aan Suriname’s cultureel erfgoed.

Thea Doelwijt schrijft al meer dan vijftig jaar korte verhalen en novelles en is meer dan veertig jaar bezig met theater en film. Zij is ook actief op scholen, vooral in Amsterdam Zuidoost, waar zij kinderen leert schrijven en toneelspelen. De Jeugdtheaterschool Zuidoost brengt in 2009 haar laatste kinderstuk Stop je hoofd nooit in een spinnenweb uit.

Onderscheidingen
Doelwijt kreeg voor haar inspanningen voor de Surinaamse cultuur de Gouverneur Currieprijs in 1974, samen met Henk Tjon. In 1989 ontving zij de Damsko Award, een publieke onderscheiding als blijk van erkentelijkheid voor haar individuele en maatschappelijke initiatieven. Op 6 februari 2009 is zij door de Surinaamse overheid onderscheiden als Officier in de Ereorde van de Gele Ster, omdat zij zich ‘jarenlang op een bijzondere manier heeft ingezet voor de Surinaamse podiumkunsten’.

Bijzonderheden
Thea Doelwijt is van 1987 – 1993 lid van de Amsterdamse Kunstraad geweest. Daarna heeft ze nog twee jaar zitting genomen in De Raad Voor De Kunst. Zij is lid van de Vereniging voor Letterkundigen.

Extra
Vrijwel alle – ook in Nederland – bekende Surinaamse acteurs en actrices zijn in theaterstukken van Thea Doelwijt begonnen, zowel in Nederland als in Suriname: Helen Kamperveen en Mike Ho Sam Sooi in Land te koop, Gerda Havertong in Lafoe a no sjén, Gerda Cronie, Maarten van Hinte, Marjorie Boston en Wijnand Stomp in Roi mi boi, Jetty Mathurin in Iris, Manouschka Zeegelaar- Breeveld in Al gaat met Au.

---

Bron: theadoelwijt.wordpress.com/