Ewald Mensink - Aan Grond Gebonden

ISBN
   

Soort boek
Hardcover

Dit is het verhaal van Noord-Twente, in het bijzonder van de gemeente Tubbergen in de jaren rond 1900. We zijn in een bijzondere streek waar in het begin van de negentiende eeuw de horigheid, die in Holland in de veertiende eeuw was afgeschaft, nog blijkt te bestaan. Hier liggen eilandjes van ontgonnen grond in een zee van woestenij. Hoe merkwaardig scherp is deze zelfvoorzienende landbouwgemeenschap gescheiden van het industriële deel van Twente. Hier runnen de boeren hun bedrijf zoals dat sinds mensenheugenis gedaan werd. Eeuwenoude Twentse erven zijn de sociale kern van deze samenleving die zich kenmerkt door het samenspel van de besloten familiehuishouding en de zorg voor elkaar in het noaberschap. Net zo in zichzelf gesloten was het agrarisch systeem van heidesnik, potstal en heideplaggen eeuwenlang geweest. Het levert een vruchtbare maar kwetsbaar dunne teeltlaag. Dat dwingt tot behoedzaamheid. Zoals de mens de grond beïnvloedt en vormt, zo vormt en beïnvloedt de grond de mensen die er op wonen. Die wisselwerking bepaalt het leven in deze contreien.<br />Wanneer in de negentiende eeuw de horigheid wordt opgeheven en een paar decennia later de marken als eenheden van boerenzelfbestuur worden ontbonden, leidt dit niet tot ingrijpende veranderingen. Dat gebeurt wel in de beginjaren van de nieuwe eeuw waarin een stille revolutie de Twentse erven treft. We zien de veranderingen op verschillende terreinen terugkomen: bestuurlijk, in het onderwijs, de gezondheidszorg, de infrastructuur, maar ook bij het klootschieten. De oude volkssport blijkt ineens niet meer te zijn wat het ooit was. ‘Dit is het echte niet meer’, schrijven de kranten. In 1916, ongeveer op het moment dat Huize Herinckhave als symbool van het markerichterschap van weleer bijna onder de sloophamer sneuvelt, ontstaan nieuwe boerderijen. Iets wat vóór die tijd zo goed als onmogelijk was geweest. Het oude systeem gaat op de schop. Hoe boeiend is het om te zien dat er desondanks aspecten zijn die blijven wat ze zijn en tijdloos lijken. Tot op de dag van vandaag.<br />Het fascinerende, maar in zijn samenhang zelden gehoorde verhaal van deze streek, is de moeite van het vertellen meer dan waard.