Toos Streng - Realisme In De Kunst- En Literatuurbeschouwing In Nederland Tot 1875

ISBN
   

Soort boek
Paperback

De term ‘realisme’ wordt door twintigste-eeuwse kunsten literatuurhistorici zo vaak gebruikt dat het moeilijk voorstelbaar is dat critici en historici ooit zonder hebben gekund. Toch is deze term pas rond het midden van de negentiende eeuw in hun woordenschat opgenomen.<br />Nadat de Franse schilder Gustave Courbet in 1855 ‘realisme’ als geuzennaam gebruikte en zo de term omboog van een scheldwoord tot een eigennaam, werd ook in Nederland over het ‘realisme’ gesproken. De term riep echter bij velen verzet op en werd uiteenlopend geïnterpreteerd. Toen een bewonderaar van de moderne kunst in 1866 tegen een schilder zei: “flink! je bent een echte realist hoor!”, reageerde de schilder dan ook: “Is dat een compliment mijnheer, of een verwijt?” De integratie van de term werd belemmerd doordat woorden die op ‘isme’ eindigden (als ‘nationalisme’, ‘socialisme’ en ‘naturalisme’) volgens velen alleen als scheldwoord konden worden gebruikt. De discussie werd bovendien bemoeilijkt doordat politici en journalisten uit conservatieve kringen klaagden over ‘de realistische tijdgeest’ en zo probeerden zich de term toe te eigenen. Het duurde zeker tot 1870 voordat de kritiek een welomschreven opvatting had ontwikkeld over de goede en slechte kanten van het artistiek realisme.<br />In ‘Realisme’ in de kunst- en literatuurbeschouwing in Nederland tot 1875 verbindt Toos Streng de opkomst en de ontwikkeling van de term ‘realisme’ in de kunst- en literatuurbeschouwing met de veranderende opvattingen over kunst en letterkunde rond het midden van de negentiende eeuw: de afwijzing van het classicisme en de opkomst van het impressionisme, de ontwikkelingen in de beeldhouwkunst, de ontwikkeling van de roman en de herwaardering van de zeventiende-eeuwse Nederlandse schilderkunst. Bovendien bespreekt zij het gebruik van de term ‘realisme’ door Duitse schrijvers als Schiller en Goethe en door Franse critici, schrijvers en schilders als Gustave Planche, Champfleury en Gustave Courbet.