Rob Bartels - Democratie Leren Door Filosoferen

ISBN
   

Soort boek
Paperback

Filosoferen met kinderen wordt steeds meer gezien als een activiteit die bijdraagt aan democratische vorming. Democratie leren door filosoferen is een diepgaand onderzoek naar de praktijk van het filosoferen in het basisonderwijs. Op verschillende niveaus is het curriculum 'filosoferen met kinderen' onderzocht. Het onderzoek gaat in op de idealen, het idee achter het filosoferen, op de feitelijke vormgeving en uitvoering van het filosoferen en de door de leraren en kinderen zelf gerapporteerde leereffecten ten aanzien van hun denken, dialoog en het omgaan met verschillen. In vier scholen en zestien groepen zijn leraren en kinderen geobserveerd en via interviews en vragenlijsten bevraagd over hun doelen en motieven, praktijken, ervaringen en leereffecten. Het onderzoek laat zien hoe filosoferen met kinderen theoretisch en praktisch een bijdrage kan leveren aan democratische burgerschapsvorming. Het onderzoek is uitgevoerd als promotieonderzoek aan de Universiteit voor Humanistiek.<br /><br />Inhoud<br /><br />INLEIDING 11<br />1.1 democratie leren door filosoferen? 11<br />1.2 vraagstelling en onderzoeksopzet 16<br />1.3 leeswijzer 17<br />1.4 kinderfilosofie en filosoferen met kinderen 19<br />1.5 de onderzoeker 19<br />filosoferen, democratie en de school 21<br />begripsbepaling 21<br /><br />2.1 filosoferen met kinderen: een wereldfenomeen 21<br />2.2 democratie en de burger 42<br />2.3 democratie in de school 49<br />2.4 democratie leren door filosoferen: denken, dialoog en verschil 54<br />curriculumonderzoek filosoferen met kinderen 57<br />onderzoeksontwerp 57<br /><br />3.1 curriculumniveaus als onderzoeksmodel 57<br />3.2 vier onderzoeksscholen 60<br />3.3 niveau 1 het ide?le curriculum 62<br />3.4 niveau 2 het formele curriculum 62<br />3.5 niveau 3 het ge?nterpreteerde curriculum 63<br />3.6 niveau 4 het geoperationaliseerde curriculum 66<br />3.7 niveau 5 het ervaren curriculum 73<br />3.8 niveau 6 het ge?ffectueerde curriculum 75<br />3.9 overzicht onderzoeksontwerp 79<br />samen nadenken 83<br />het ide?le curriculum 83<br /><br />4.1 filosoferen met kinderen 83<br />4.2 de democratie van het verschil 90<br />4.3 samenvatting 92<br />4.4 over denken, dialoog en verschil na niveau 1 92<br />filosoferen doe je zo 95<br />het formele curriculum 95<br /><br />5.1 filosoferen doe je zo, de leidraad 95<br />5.2 filosoferen doe je zo, de thema's 101<br />5.3 samenvatting 108<br />5.4 over denken, dialoog en verschil na niveau 2 110<br />de scholen en de leraren 113<br />het ge?nterpreteerde curriculum 113<br /><br />6.1 vier scholen, vier redenen 113<br />6.2 de leraren 116<br />6.3 de praktijk 132<br />6.4 samenvatting 136<br />6.5 over denken, dialoog en diversiteit na niveau 3 138<br />filosoferen in de kring 141<br />het geoperationaliseerde curriculum 141<br /><br />7.1 zestien kringen 141<br />7.2 de leraren in actie 145<br />7.3 de kinderen in actie 155<br />7.4 kinderen en leraren in interactie 164<br />7.5 samenvatting 188<br />7.6 over denken, dialoog en verschil na niveau 4 192<br /><br />8. na de kring 197<br />het ervaren curriculum 197<br />8.1 waarover ging het gesprek? 197<br />8.2 deelname 200<br />8.3 het meningsverschil 202<br />8.4 met reden? 205<br />8.5 wat kinderen vinden van het gesprek 207<br />8.6 samenvatting 211<br />8.7 over denken, dialoog en verschil na niveau 5 212<br /><br />9. wat leren kinderen van filosoferen? 215<br />het ge?ffectueerde curriculum 215<br />9.1 de resultaten volgens de leraren 215<br />9.2 de ervaringen van de kinderen 219<br />9.3 de resultaten volgens de kinderen 235<br />9.4 verbinding en samenvatting 243<br />9.5 over denken, dialoog en verschil na niveau 6 248<br />denken, dialoog en verschil 251<br />conclusie, discussie en aanbevelingen 251<br /><br />10.1 conclusie 251<br /><br />10.2 discussie en aanbevelingen 266<br /><br />literatuur 281<br /><br />bijlagen 287<br />bijlage 1 interviewleidraad schoolleiders 288<br />bijlage 2 interviewleidraad leraren focusgroep 291<br />bijlage 3 vragenlijst voor alle leraren 295<br />bijlage 4 vragenlijst voor kinderen na gesprek 305<br />bijlage 5 vragenlijst kinderen aan het einde van het schooljaar 306<br /><br />samenvatting 307<br /><br />summary 319<br />