Annemieke Biessels-smulders - Variaties In Een Speelveld

ISBN
   

Soort boek
Hardcover

Aanleiding tot het schrijven van dit boek is het tienjarig bestaan van de Sectie Speltherapeuten van het N.G.B.Z. (Nederlands Genootschap ter Bestudering van de Zwakzinnigheid en de Zwakzinnigenzorg). In de afgelopen tien jaar heeft speltherapie als vorm van hulpverlening aan geestelijk gehandicapte mensen met psychische problemen een grote ontwikkeling doorgemaakt. Dit boek is bedoeld als een weergave van deze ontwikkeling en als een illustratie van de verschillende wijzen waarop speltherapie in de praktijk gestalte krijgt. Op dit moment vormt die praktijk een lappendeken van verschillende vormen van speltherapie, elk met hun eigen theoretische en methodische onderbouwing. Typerend voor deze lappendeken is dat de delen onderling duidelijk verschillen. Het waardevolle van deze lappendeken is het feit dat speltherapeuten van de Sectie elkaars werkwijze altijd hebben gerespecteerd. Zo kon van een variatie aan methoden een geheel gemaakt worden. We hopen dat dit boek voor andere hulpverleners en wetenschappers aanleiding zal zijn om deze vorm van hulpverlening aan geestelijk gehandicapte mensen verder te onderbouwen. Visies op geestelijk gehandicapt zijn In de afgelopen decennia is de visie op geestelijk gehandicapt zijn en de wijze waarop met geestelijk gehandicapte mensen wordt omgegaan, sterk veranderd. Wetenschappelijke theorie?n waren tot voor enkele jaren nog strikt medisch. In een op die medische wetenschap gebaseerde visie staat het, als gevolg van een organische stoornis, onherstelbare van .... <p> Speltherapie bij geestelijk gehandicapte kinderen en jong-volwassenen wordt door veel therapeuten nog steeds niet voor mogelijk gehouden. <br /><br />Met negen indringende voorbeelden wordt in dit boek bewezen dat dit ongeloof op een ernstige vergissing berust. Ik raad de lezer aan om zich eerst in de voorbeelden te verdiepen, daarna in de bijpassende theorie. Dan pas kan men de soms schokkende, soms ontroerende ervaringen van kind en therapeut op zich in laten werken. <br /><br />De niet-met-de-materie-vertrouwde toeschouwer neemt dan deel aan een wereld waarin zoveel misgaat en waarin zoveel meer gaaf blijkt dan men eerst vermoedt. <br /><br />De gebruikte middelen ? materieel en communicatief ? blijken niet wezenlijk te verschillen van middelen die nodig zijn voor normaal begaafde kinderen. <br /><br />Hoewel meestal ??n therapie-opvatting de boventoon voert, worden in feite elementen van diverse bekende stromingen gebruikt. Onderling goed tegen elkaar afgewogen, dragen ze alle bij tot het resultaat. <br /><br />Welk resultaat? Wel, dat de verstandelijk minder begaafde beter in staat blijkt op een bevredigende manier met zijn medemens op zijn eigen niveau om te gaan. Meer van zichzelf bewust, als ook bewust van de persoon van de ander. Tot groter geluk van allen. Niet meer, maar ook niet minder. <br /><br />Waarom zo weinig geloof, als het met de bekende middelen gaat? Het is moeilijker, omdat het veel meer zorgvuldigheid vereist. Bijvoorbeeld ten aanzien van de schijnbare tegenstrijdigheid tussen de privacy van de spelkamer en de noodzakelijke betrokkenheid van alle omringende volwassenen. <br /><br />Maar de overwinning van dergelijke problemen is nu juist wat ik de meerwaarde zou willen noemen. Een meerwaarde aan ervaring en inzicht, die bij de therapie van normaal begaafde kinderen van een verrassende waarde kan blijken te zijn. </p> Mijns inziens spelen hier drie factoren een bijzondere rol. Door het beperkte abstractievermogen en de minder ontwikkelde verbalisatie is het middel van ?de duiding van het onderbewuste? niet bruikbaar. Wie meent dat dit de kern van de kindertherapie is, moet er bij geestelijk gehandicapte kinderen niet aan beginnen. Essentieel voor het genezingsproces is het niet, noch bij normale, noch bij gehandicapte kinderen. Dit is van verschillende kanten gebleken. En ??n van die bewijzen leveren nu juist onze minder begaafde kinderen. Waar de verbalisatie uitvalt als middel worden we gedwongen ons te bezinnen op de wijze, waarop kinderen zowel hun binnenals buitenwereld beleven. Het beeld gaat voor het woord uit. De kinderlijke gave om via uitbeeldend fantasiespel met de harde werkelijkheid in het gerede te komen, wordt hier doelbewust gebruikt. Het verstandelijk gehandicapte kind drukt zich in veel letterlijker beelden uit dan het normale kind. Laat een normaal kind de moederpop in het poppenhuis haar echtgenoot van de trappen smijten, dan mag men veronderstellen dat er in de relatie van de ouders iets mis is. Bij een hoog-imbeciel of hoog-debiel kind mag men op een ernstig handgemeen rekenen. Ik weet niet, wie als eerste het beeldend vermogen van de kinderen centraal stelde als h?t werkzame principe. Centraal, daar het aansluit bij het kinderlijke denken. Waren het de speltherapeuten van het gehandicapte kind - uit noodzaak geboren? Of was het de stroming van de beeldtherapie voor de behandeling van het normale kind? Het is geen wonder dat ?n in de praktijkvoorbeelden ?n in het theoretisch gedeelte de beeldtherapie een grote plaats inneemt. Bij niet-psychotische, geretardeerde kinderen blijkt deze behandeling mogelijk vanaf een ontwikkelingsleeftijd van twee?nhalf ? drie jaar. Geen toeval! Dit is namelijk de leeftijd waarop de rijping van de hersenen het besef van eigen individualiteit en die van anderen mogelijk maakt. 2e De tweede belangrijke factor wordt gevormd door het feit dat zwakzinnige kinderen hun ontwikkelings-fasen doormaken in een langzamer tempo en minder compleet. Het bejegenen van een vijfjarige als ware hij een beginnende peuter is dus een kunst, waard om geleerd te worden. Want er zijn immers ook zeer infantiele, normaal begaafde kinderen. Een infantiliteit, die niet alleen door psychische factoren veroorzaakt is. Hier leren we wel heel letterlijk dat we moeten beginnen, waar het kind ?s! Meerwaarde dus. In elk van de factoren heeft de relatie een eigen karakter. Bij sommige kinderen (zie bijvoorbeeld hoofdstuk 3) zien we dan ook dat de relatietherapie volgens D?sen op zijn plaats is. 3e Een derde karakteristiek ?s de grotere kwetsbaarheid van het geretardeerde kind. Dat vraagt een nog zorgvuldiger planning van de therapeutische setting. De therapeutische stijl, die per kind ontworpen moet worden; de constantheid van tijd, persoon en omgeving, en de samenwerking van alle betrokkenen. Maar elke therapeut kent zijn extrakwetsbare kinderen! Tot besluit wens ik dit boekje vanzelfsprekend in de hand van hen die rechtstreeks met de zorg voor geestelijk gehandicapte kinderen te maken hebben. Nog veel meer wens ik de verheldering en verdieping die dit boekje bevat toe aan de therapeuten die op dit gebied nog geen ervaring hebben. Dr. Chr. Lafeber, kinderpsychiater