Bosman, Rie - Opvoeden In Je Eentje

ISBN
   

Soort boek
Paperback

<p> Kinderen die alleen door hun moeder opgevoed worden hebben het op school moeilijker dan kinderen die opgroeien in een gezin met twee ouders. Ze gedragen zich anders, presteren minder en bereiken een lager onderwijsniveau. Dat is een van de conclusies van het omvangrijke onderzoek dat in dit boek beschreven wordt. De auteur zoekt naar verklaringen voor deze verminderde onderwijskansen. Zijn het vooral de slechte financiële omstandigheden die deze kinderen benadelen in. hun schoolloopbaan, of zijn er oorzaken aan te wijzen in het functioneren van het moedergezin, zoals het gedrag van moeders en kinderen, en de opvoeding? </p> <p>| Daarnaast komt de betekenis van de omgeving van het gezin aan de orde. In het onderzoek js een unieke combinatie van kwantitatieve en kwalitatieve onderzoeksmethoden toegepast. In het kader van een grootschalige enquête zijn uitgebreide gesprekken gevoerd met ruim vierhonderd moeders en kinderen uit eenen tweeoudergezinnen. Dertig intensieve interviews met alleenstaande moeders geven diepergaand inzicht in de betekenis van ‘opvoeden in je eentje’. De auteur is verbonden aan de Vakgroep Sociologie van de Rijksuniversiteit Groningen. </p> <p> </p> <p>Het eenoudergezin in de Nederlandse samenleving </p> <p>Het eenoudergezin is een veelbesproken verschijnsel. Gelet op de grote aandacht die het eenoudergezin bij beleidsmakers en wetenschappers geniet zou de gedachte kunnen rijzen dat het eenoudergezin een modern fenomeen is, waarmee de Nederlandse samenleving pas in de tweede helft van onze eeuw kennis maakte. Niets is minder waar: met name eenoudergezinnen ontstaan door overlijden van één der ouders hebben altijd deel uitgemaakt van de samenleving. De kans dat kinderen met tenminste één van hun natuurlijke ouders opgroeien is heden ten dage zelfs groter dan in pre-industriële samenlevingen, toen veel kinderen al op dikwijls jonge leefuid wees werden (Furstenberg en Cherlin 1991; Kronjee 1992). Wèl nieuw is de snelle aanwas van het aantal en aandeel eenoudergezinnen in een betrekkelijk kort ujdsbestek; ook nieuw is de verschuiving in oorzaak van ontstaan van eenoudergezinnen, waarbij verweduwing in hoog tempo heeft plaatsgemaakt voor echt/{scheiding. Het is ook de echtscheiding als ontstaansoorzaak, die in haar omvang en samenhang met ontwikkelingen als vrouwenemancipatie, individualisering en veranderde denkbeelden omtrent leefvormen, de aandacht voor het eenoudergezin enorm heeft vergroot en er een ideologisch geladen karakter aan verleent. De aandacht heeft zich daarbij in het bijzonder toegespitst op de vraag, wat de betekenis van het eenoudergezin is voor de cognitieve, affectieve en sociale ontwikkeling van kinderen. </p> <p>In dit proefschrift gaat het om de vraag naar de onderwijskansen van kinderen die in een eenoudergezin opgroeien. Onderwijskansen, zoals geïndiceerd door schoolprestaties, schoolloopbaan en bereikt onderwijsniveau, zijn om een tweetal redenen relevant. In de eerste plaats wordt de plaats die een individu in de samenleving inneemt in belangrijke mate bepaald door de gevolgde opleiding (de “sleutelmacht van de school’; Idenburg 1958). De onderwijskansen vormen dus een belangrijke indicator voor maatschappelijke kansen, dat wil zeggen het bereiken van een positie die tegemoet komt aan individuele talenten en aspiraties. Wanneer de onderwijskansen van eenouderkinderen negatief beïnvloed worden door hun gezinssituatie, kan dat nadelige gevolgen hebben voor hun maatschappelijke kansen. Een onderzoek naar de onderwijskansen van kinderen die opgroeien in een eenoudergezin kan dus een bijdrage leveren aan de kennis op het terrein van de onderwijsongelijkheid. </p> <p>Onderwijskansen zijn ook in een ander opzicht relevant. De schoolloopbaan kan beschouwd worden als een indicatie van het functioneren van gezinnen (zie bijvoorbeeld Dronkers 1992b, p. 25). Wanneer het gezin minder optimaal functioneert, kan dat direct of indirect blijken uit het relatief geringere succes van kinderen op school. Op deze wijze bekeken zijn schoolprestaties een barometer voor het functioneren van het gezin, in dit geval het eenoudergezin. Mocht de barometer stand daar aanleiding toe geven, dan kan vervolgens bekeken worden welke factoren in en rond het eenoudergezin de onderwijskansen beïnvloeden. </p> <p>Daarmee is de vraagstelling van dit onderzoek globaal afgebakend. </p> <p>Deze vraagstelling luidt: </p> <p>Is het opgrocien in een eenoudergezin van invloed op de schoolloopbaan en het bereikte onderwijsniveau van kinderen? </p> <p>In hoofdstuk 2 werken we deze vraagstelling nader uit en formuleren we de probleemstelling van het onderzoek. Daaraan voorafgaande willen we in dit eerste hoofdstuk het cenoudergezin op een aantal relevante aspecten beschrijven. In 1.3 worden cijfers omtrent groei en omvang gepresenteerd. Daarbij zal blijken dat de omschrijving en beschrijving van ‘het eenoudergezin’ een aantal problematische aspecten heeft, waaraan 1.3 is gewijd. Verschillen in definitie en operationalisatie, verschillen in databronnen en steekproeftrekking en de grote verscheidenheid binnen de groep eenoudergezinnen maken het moeilijk een zuiver beeld te verkrijgen, De verhouding tussen het gemeenschappelijke en het verscheidene roept de vraag op of een simpele dichotomie eenoudergezin - tweeoudergezin wel zinvol is. In 1.4 zoeken we de eenheid in deze verscheidenheid en gaan we in op een drietal centrale kenmerken van het eenoudergezin. In 1.5 wordt dit hoofdstuk afgesloten en de verdere inhoud van dit proefschrift geschetst. </p> <p>Eén opmerking is nog van belang. Alhoewel eenoudergezinnen voor het overgrote deel moedergezinnen zijn, staat in 10% van de gevallen een alleenstaande vader aan het hoofd van het gezin. Onze onderzoeksbevindi hebben evenwel uitsluitend betrekking op moedergezinnen. Dit is niet omdat we vadergezinnen niet belangrijk vinden of ze buiten beschouwing hebben gelaten (in werkelijkheid zijn in elke fase van het onderzoek óók vadergezinnen betrokken geweest). Vadergezinnen vormen evenwel zo’n kleine en tegelijkertijd zo’n specifieke groep, dat de betekenis van het vadergezin voor de schoolloopbaan van kinderen een aparte publikave zou rechtvaardigen (zie bijvoorbeeld Bodewes 1988). Wanneer er in dit proefschrift over ‘eenoudergezinnen’ wordt gesproken worden hiermee dus ‘moedergezinnen’ bedoeld. </p> <p>Eenoudergezinnen in cijfers </p> <p>De afgelopen decennia is zowel het absolute aantal als het relatieve aandeel van eenoudergezinnen in de Nederlandse samenleving sterk gestegen. De definitie van ‘eenoudergezin’ die we in dit onderzoek hanteren ontlenen we aan het Sociaal en Cultureel Planbureau en luidt als volgt: Een gezin waarin één ouder samen leeft met haar of zijn kinderen in een huishouding, waarin geen vaste partner van de ouder aanwezig is en waarin tenminste één kind jonger dan 18 jaar aanwezig & (Van Delft en Niphuis-Nell 1988, p. 12). </p> <p> </p> <p> </p> <p> </p> <p> </p>