Deutscher - Stalin

ISBN
   

Soort boek
Paperback

<p>Dit verhaal van Stalin's leven eindigt, min of meer willekeurig, met de jaren 1945-46. Verder kan de biograaf op dit ogenblik de geschiedenis van deze man niet beschrijven. Er is geen documentatie voorhanden waarop een beeld van de rol van Stalin in de laatste twee of drie jaren gebaseerd zou kunnen worden. Ik hoop echter dat de laatste hoofdstukken van dit boek enig licht werpen op Stalin's optreden tijdens de nawee?n van de oorlog. <br /><br />Nog maar heel kort geleden zou het vrijwel onmogelijk geweest zijn Stalin's leven na 1938 of 1939 te beschrijven. Gelukkig is mijn taak echter vergemakkelijkt door de onlangs gepubliceerde offici?le documenten en de oorlogsherinneringen van Westelijke ministers en generaals. Vergelijkbare documenten noch oorfogsherinneringen zijn in Rusland gepubliceerd. De schrijver die poogt de pro's en contra?s tegen elkaar af te wegen, vindt aan de ene zijde van de balans de getuigenissen van Churchill, Hull, Byrnes en anderen, onder wie de 'White House Papers? van Harry L. Hopkins. Aan de andere zijde vindt hij vrijwel niets, behalve enkele gekleurde fragmenten van semi-offici?le onthullingen, merkwaardig genoeg verpakt in de teksten van Russische fims, zoals 'Stalingradskaja Bitwa? (De slag om Stalingrad) van Wirta, want dit is tot nu toe het enige kanaal geweest dat door de Sowjetleiders is gekozen om het Russische volk een minuscuul deeltje van de gebeurtenissen achter de schermen uit die schokkende jaren mee te delen. Clio, de muze van de geschiedenis, is er nog niet in geslaagd zich toegang tot het Kremlin te verschaffen. <br /><br />Het moet een droevige paradox genoemd worden dat juist het volk, dat zich gedurende de Tweede Wereldoorlog de grootste en meest hero?sche opofferingen heeft getroost, het minst mag weten van de diplomatieke, militaire en politieke achtergronden ervan. Westelijke publicisten en schrijvers van memoires vertellen hun verhaal = uiteraard - van hun specifieke nationale en politieke standpunt uit. Ik hoop, dat ik - wanneer ik hun materiaal gebruik - er in geslaagd ben voldoende rekening te houden met de onvermijdelijke eenzijdigheid van deze geschriften. De grote verscheidenheid van opvattingen en beoordelingen echter, die men in deze geschriften kan aantreffen, levert op zichzelf reeds een middel om hun betrekkelijke betrouwbaarheid te kunnen schatten. En het ?s verrassend te ontdekken hoezeer de geschriften met elkaar overeensternmen, zowel ten opzichte van de belangrijkste feiten als van de details die van belang zijn voor een beoordeling van de rol van Stalin. Bovendien heb ik gepoogd de leemten in de documentatie op te vullen door gebruik te maken van persoonlijke indrukken en verklaringen - zowel met betrekking tot Stalin?s carri?re tijdens de oorlog als tot vroegere perioden uit diens loopbaan . die mij zijn meegedeeld door staatslieden, diplomaten en politici van vele nationaliteiten en verschillende politieke opvattingen, wier activiteiten hen in contact met Stalin hadden gebracht. Ik ben deze mensen, van wie ik de namen niet kan noemen, veel dank verschuldigd. </p> Ik geloof niet dat het nodig is te verklaren waarom ik dit boek een ?politieke biografie? genoemd heb. Ik geef toe dat ik geneigd ben liever het politieke leven dan de persoonlijke wandel te bestuderen van de mensen die een rol 1n de openbaarheid spelen. En het moet - geheel afgezien hiervan - een onmogelijke opgave geacht worden te vertellen over het priv?-leven van Stalin, aangezien er tot nu toe maar ??n persoonlijke brief aan het licht is gekomen en deze is afgedrukt in het in beslag genomen boek van Stalin's schoonzuster, S. A. Alliloejewa + Bijna alle schrijvers die ertoe verleid zijn te graven naar feiten die deze zijde van Stalin's leven zouden kunnen verhelderen, hebben weinig kunnen vertellen wat werkelijk van belang is. Dikwijls tonen ze zich tevreden met niet te verifi?ren roddelverhalen. Zelfs een zo intelligent waarnemer en befaamd schrijver als Trotski, die hijna tien jaar lang samen met Stalin lid was van het Politbureau vormt geen uitzondering op deze regel. Ten aanzien van de vroege en middelste periode van Stalin?s carri?re ondervindt de biograaf moeilijkheden, niet door schaarste aan het materiaal maar juist door de overvloed en de innerlijke tegenstrijdigheden ervan. De geschiedenis van Stalin's leven is te vergelijken met een reusachtige palimpsest, waarop vele teksten over elkaar heen zijn geschreven. Iedere tekst dateert uit een andere periode, is geschreven in een ander handschrift en geeft een andere weergave van de gebeurtenissen. Zelfs de teksten in Stalins?'s eigen handschrift zijn duidelijk met elkaar in tegenspraak. Ik vertrouw erop dat de lezer van dit boek, al lezend, een verklaring vindt voor deze bizarre toestand. Meer dan twintig jaar lang heb ik de ontwikkeling van deze palimpsest gevolgd en nu heb ik het hele proces opnieuw bestudeerd, tekst na tekst; ik heb de met elkaar in strijd zijnde versies vergeleken, ze geverifieerd en opnieuw geverifieerd. In dit boek vindt u de uitkomsten van mijn onderzoekingen. Ik heb zoveel mogelijk getracht te vermijden het verhaal te veel te belasten met de weergave van de vergelijkende analyse, waarmee ik tot mijn conclusies ben gekomen. Ik ben er zeker van dat dit de lezer bovenmate verveeld zou hebben. Mensen die een verdere studie willen maken, zowel als de experts, kunnen de noodzakelijke sleutels vinden in de voetnoten, waarin ik refereer aan bronnen die Stalin hetzij vriendschappelijk, dan wel vijandig gezind zijn; dikwijls staan deze naast elkaar. Dit boek is bedoeld als het eerste deel van een biografische trilogie, die zal worden voortgezet en voltooid met het ?Leven van Lenin? en een studie over ?Trotski in Verbanning?. Het zwaartepunt van de bestudering van het bolsjewisme van v??r 1917 moet komen te liggen in de biografie van Lenin. Hetzelfde geldt voor de beschrijving van de geschiedenis van idee?n 1. Deze brief wordt geciteerd op pagina 127. Het spreekt vanzelf dat de (weinige) brieven die voor het eerst in de recente uitgave van Stalin's verzamelde werken gepubliceerd zijn, niet als priv?-brieven kunnen worden beschouwd, aangezien hij deze brieven als regel ex officio schreef. als de dictatuur van het proletariaat, de Sowjets, de 'proletarische voorhoede? en dergelijke. In het voor u liggende werk worden ontstaan en ontwikkeling van deze idee?n slechts schetsmatig aangegeven; er wordt niet meer over gezegd dan voor een begrip van de hoofdpersoon noodzakelijk is. Het grootste deel van Stalin handelt - uiteraard - over de zienswijze van het bolsjewisme na de revolutie en de burgeroorlog. Ik ben mijn vrienden en collegae veel dank verschuldigd. Deze dank geldt in het bijzonder Donald Tyerman en Barbara Ward voor hun voortdurende en vriendelijke aanmoedigingen en adviezen; professor Carr voor diens vakkundige en kritische opmerkingen en D. M. Davin en de leden van de redactieraad van de Oxford University Press voor het eindeloze geduld waarmee ze mijn manuscript kritisch gelezen hebben en voor hun uiterst waardevolle stilistische raadgevingen. Jon Kimche was zo vriendelijk mij te helpen met boeken en documenten. Toch draag ik - alleen - de verantwoordelijkheid voor de opvattingen (en de tekortkomingen ervan) die in dit boek zijn neergelegd. Mijn vrouw ben ik meer verschuldigd dan ieder ander. Haar toegewijde steun heeft dit werk mogelijk gemaakt; met haar kritische zin heeft zij bijgedragen tot de vorming van iedere paragraaf die dit boek bevat. I. D. 3 } |