Fauconnier - Mens En Media - Guido Fauconnier

ISBN
   

Soort boek
Paperback

<p>Massacommunicatie is een belangrijk fenomeen dat het gedrag van mensen in hoge mate beïnvloedt. ledereen heeft ermee te maken, gewild of ongewild. Daarom is het noodzakelijk een goed inzicht te hebben in het wezen, de soorten, de technieken en de gevolgen van de (massa)communicatie. </p> <p>Mens en Media geeft een totaalbeeld van de massamedia met alle elementen: public relations, propaganda. reclame, voorlichting, berichtgeving, beleidsaspecten, functies, effecten, boodschappen, vormen, communicatoren, participanten enz. </p> <p>Dit boek maakt een op zich vrij complexe materie toegankelijk voor een ruim publiek dat kennis wil maken met de fascinerende wereld van de massacommunicatie. . </p> <p>Prof. dr. Guido Fauconnier doceert communicatiewetenschap aan de K.U. Leuven. Hij was gasthoogleraar aan de universiteiten van Rome, Utrecht en Wisconsin. Als auteur en co-auteur heeft hij een tiental boeken en een tachtigtal bijdragen in tijdschriften op zijn naam. </p> <p>Een Frans auteur, met name Jean Lacroix, verklaarde ooit dat de term ‘communicatie’ de tarte à la crème’ geworden is van het wetenschappelijk en filosofisch denken. Die ‘smakelijke’ gedachte strookt met de werkelijkheid voor zover het gaat om het gebruik van de term. De wetenschap weet blijkbaar niet steeds te ontsnappen aan de kronkelingen van de mode en zij maakt ook vandaag van vele modieuze termen, waaronder het woord ‘communicatie’, een magisch, bijna literair gebruik. Dit betekent echter nog niet dat de menswetenschappelijke belangstelling voor het wezen, de soorten, de technieken en de gevolgen van de menselijke communicatie zeer groot is, integendeel. Zelfs de sociaal-wetenschappelijke literatuur, met name die welke precies het menselijk gedrag — en communicatie is in de eerste plaats gedrag — tracht te beschrijven met het oog op het vinden van verklaringen en wetmatigheden, betoonde eigenaardig genoeg tot op heden slechts een matige belangstelling voor het communicatiefenomeen. Dit geldt zeker voor de sociologie, die slechts in bepaalde van haar theoretische ‘scholen’ een expliciete belangstelling betoont voor communicatie (b.v. het functionalisme, de kritische sociologie en het symbolisch interactionisme), maar die wel haar denkpatronen toepast op bepaalde communicatiesystemen als groepscommunicatie en massacommunicatie. Ook in een vak als de sociale psychologie zou men meer aandacht verwachten voor communicatie: alleen als het gaat om de rol van de waarneming, de houdingen (attitudes), de informatieverwerking en de niet-verbale communicatie (communicatie zonder woorden, zoals gebaren, gelaatsexpressie e.d.) wordt haar inbreng aanzienlijk. In de politieke wetenschappen, de bestuurswetenschappen, de pedagogie, de esthetica, de antropologie en zelfs in de (socio-)linguïstiek wordt met betrekking tot communicatie bijzonder weinig onderzoek verricht. </p> <p>Toch is de communicatie zonder de minste twijfel één van de meest fundamentele sociale processen. Zonder haar is gewoon geen cultuur, geen ge. . . . sociaal systeem, geen kennis, geen wetenschap, geen samenleving mogelijk. </p> <p>Een menselijke gemeenschap zonder ‘taal’, het meest typisch menselijke commumcatermddel, is beslist niet denkbaar omdat de taal het ontstaan, het bestaan en de ontplooiing van elk sociaal verband tussen de men en mogelijk maakt. Communicatie is dus, zoals haar etymologische betekenis communis gemeenschappelijk) het aanwijst, ‘gemeenschappelijk-making’, of toch zeker een poging om gemeenschappelijk te maken. D tundamentele vragen zijn dan: wat wil men gemeenschappelijk maken, met welk doel, met welke middelen, met welk resultaat ? Welk proces ligt aan de basis van de ontelbare en zo sterk variërende communicatiefeno. menen waarin en waarmee wij dagelijks leven: het televisiebeeld, het bericht in de ochtendkrant, de sussende woorden van de moeder tot haar baby, de toeristische folder in de brievenbus, het getoeter van de ijsventer, het knipoogje van de verliefde jongeling, de reclameaffiche op de hoek van de straat, de bekeurende vinger van de politieagent, het popconcert in de festivalweide, de waarschuwing van de arts, de opruiende preek van een fundamentalistische predikant, een boek over massacommunicatie… Deze voorbeelden uit het leven van elke dag laten terecht vermoeden dat, zodra het maatschappelijke en professionele belang van de communicatie ingezien wordt, zij onmiddellijk kan uitgroeien tot een essentieel beleidsen actie-instrument in tal van maatschappelijke velden. Dit is de Jongste decennia dan ook gebeurd met de rol van de communicatie in onder meer het management (de relatie communicatiebevel, communicatiemotivering, communicatieparticipatie, communicatie—efficiency, communicatie—arbeidsvoldoening, communicatie—organisatiecultuur e.d.) in de ontwikkelingssamenwerking (b.v. de rol van communicatiemedia, van communicatiestromen Noord-Zuid, van persbureaus in de Derde Wereld), de kennis of het gebrek aan kennis van de specifieke communicatiepatronen in de godsdienst (b.v. communicatieve relatie kerk —gelovige enz.), de geneeskunde (b.v. communicatie als hulp bij diagnose en therapie), de gehandicaptenzorg (b.v. hoe communiceren met zwaar geestelijk gehandicapten), de handel (b.v. de rol van de communicatie in de marketing, reclame enz.), de politiek en de adminsstratte (b.v. overheidsvoorlichting, politieke propaganda), het onderwijs (b.v. de communicatieve relatie leraar—leerling) enz. Het modieuze gebruik van de term communicatie in het wetenschappelijk en filosofisch denken gaat dus sinds de tweede helft van deze eeuw gepaard met een groeiend inzicht in de wezenlijke rol van de communicatie in het spontane en het georganiseerde sociale leven. Communicatie is wel degelijk “het kernproces van de samenleving” (Vogelaar, 1962) en dit wordt in de dagelijkse werking van onze instellingen blijkbaar ook steeds scherper ingezien. </p> <p>Een andere factor ie de recente ontwikkeling van meuwe informatie en communicatietechnologieen (computers, interactieve mera, satclheten ens.) ook wel eens ‘de derde communicatierevolutie’ genoemd na de uitvinding van het schrift en de boekdrukkunst). Toonaangevend is hier de ontwikkeling van de zogenaamde telematica (taalkundig ge proken een samentrekking van de ’telecommunicatie’ en informatica’), De communicatiewetenschap zit, hoe dan ook, in een cnorrne stroomversnelling, wer eht geeft dat haar een levendig, dynamisch en jong karakter en is dit ook de reden waarom zij de jongste jaren zoveel studenten aantrekt en haar academische status binnen de menswetenschappen en binnen brede maatschappelijke kringen zo positief evolucert, Anderzijds brengt dit ook het gevaar mee van cen te grote terreinverbreding en van dito identiteitsverlies ! </p> <p>Tenslotte past hier ook nog een relativerende beschouwing. Eeuwen voor Christus waren Plato, Isocrates, Aristoteles, Quintilianus en andere grote denkers al aan het filosoferen over de kunst en de techniek van de overtuigende communicatie. Zij noemden deze kunst toen ‘retoriek’ en in hun geschriften komen denkwijzen, modellen en indelingen voor die in de communicatiewetenschap op het einde van de twintigste eeuw nog steeds worden gebruikt. Nil novi sub sole ? </p> <p>Wie deze inleiding aandacht leest, zal — zeer terecht — de opmerking maken dat communicatieprocessen zich voltrekken op zeer uiteenlopende niveaus van onze samenleving: bijvoorbeeld in het gezin, onder jongeren, in een organisatie, tussen organisaties, in het openbaar enz… Een aparte studie van de communicatie op al deze niveaus is mogelijk, maar zou leiden tot een zeer ingewikkeld, moeilijk hanteerbaar en zeer volumineus leerboek. Er moest dus een fundamentele keuze gemaakt worden. Wij richten in dit boek onze aandacht vooral op de processen van massacommunicatie of openbare communicatie. De zogenaamde intrapersonelë, interpersonele,grganisatorische, groepsen categoriale communicatiesystewen vallen hier dus grotendeels buiten ons blikveld. Wel zal een belichting vanuit een meer algemene communicatietheorie of studie van het mensehijke communicatieproces in het algemeen — en dus abstractie makend van een of ander concreet niveau — noodzakelijk zijn. Dit geldt vooral bij de studie van het begrippenapparaat en van de diverse onderzoeksrichtingen, en gedeeltelijk ook bij de studie van het publiek en de effecten van de massacommunicatie. </p>