Galbraith - Aspecten Industr. Samenleving

ISBN
   

Soort boek
Paperback

<p>‘Aspecten van de nieuwe industriële samenleving’ bevat drie van de zogenaamde Reith Lectures — lezingen die door de BBC werden uitgezonden en die de kern vormen van Galbraith's nieuwe boek ‘The New Industrial State’ (1967). Galbraith, ‘de meest literaire en meest besproken sociale denker van onze tijd’, verzet zich in dit boek tegen de typering van de moderne </p> <p>Westerse wereld als kapitalistisch. De moderne technologie heeft een nieuwe economische structuur gevormd die een alles omvattende planning op lange termijn vereist en waarbij de rol van de overheid een zeer grote is geworden. De processen die zich in onze geplande samenleving voordoen, doen zich niet slechts gelden in economisch opzicht, ze werken door in de vorming van de politieke partijen, de vakbonden, de opvoeding en in het hele cuiturele patroon. In deze ontwikkeling blijkt een naar elkaar toegroeien van de structuren van de communistische en Westerse wereld. Galbraith wijst op de gevaren van de moderne industriële samenleving waarvan het allesomvattende planningsaspect veel aan zich ondergeschikt maakt: het onderwijssysteem, de overheidsbestedingen, onze behoeften en opvattingen, de conceptie van onze buitenlandse politiek. Het lijkt zelfs het bestaan van een Oost-Westconflict onmisbaar te doen zijn om een hoog peil van bestedingen voor bewapening en ruimteonderzoek te handhaven. Daartegenover ziet de auteur als hoopvolle ontwikkelingen het naar elkaar toegroeien van Oost en West in hun economische (en dus ideologische) stelsels, en dat de macht in onze samenleving verschoven is van de bezitters naar de weters, naar het georganiseerde creatieve intellect. </p> <p>| Planning en de moderne onderneming </p> <p>Er zijn weinig zaken die zoveel gemeenplaatsen uitlokken als het inventariseren van de veranderingen die de laatste vijftig jaar in het economische leven hebben plaatsgevonden. Uiteraard hebben machines op uitgebreide schaal eenvoudige mankracht vervangen. Steeds meer is het de ene machine die andere machines instrueert in het proces dat wij automatisering noemen. Industriële ondernemingen zijn uitzonderlijk groot geworden. Zij worden niet langer gedirigeerd door de eigenaars omdát die eigenaar zijn ; zij worden onpersoonlijk geleid door hun directies. Zij eisen grote hoeveelheden kapitaal op, waarvan een groot deel uit eigen inkomsten wordt verkregen. Deze inkomsten zijn tegenwoordig veruit de belangrijkste moderne bron van besparinghet wordt niet langer toegestaan dat inkomen, nodig voor industriële expansie, terechtkomt in de willige en begerige handen van diegenen die het mogelijkerwijs voor privé-gebruik zouden aanwenden. </p> <p>Het economisch welzijn is eveneens in grote mate toegenomen —tenminste in de in dat opzicht meer gezegende landen van Europa en Noord-Amerika. Ook de markt is veranderd. In de wereld zoals die beschreven is door Alfred Marshall —de grote Engelse econoom uit het begin van deze eeuw — werden prijzen bepaald door ‘het loven en bieden’ van de markt, zoals hij het noemt, nadat zij ‘als een speelbal heen en weer geslingerd waren.’ Maar tegenwoordig, in de wereld der grote ondernemingen, worden prijzen door de onderneming bepaald en vaak voor langere tijd gehandhaafd. Deze bedrijven doen hun uiterste best de klant te overtuigen wat hij behoort te kopen. </p> <p> </p>