Jacques Presser - Ondergang - De Vervolging En Verdelging Van Het Nederlandse Jodendom - 2 Delen

ISBN
   

Soort boek
Hardcover

Ondergang: De vervolging en verdelging van het Nederlandse Jodendom 1940-1945<br />Ondergang: De vervolging en verdelging van het Nederlandse Jodendom 1940-1945<br />LandNederland<br />TaalNederlands<br />OnderwerpHolocaust in Nederland<br />Uitgegevenapril 1965<br />Portaal Portaalicoon Literatuur<br />Ondergang: De vervolging en verdelging van het Nederlandse Jodendom 1940-1945 is de titel van een boek van de Nederlandse historicus Jacques Presser over de Nederlandse Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog.<br /><br />De eerste uitgave verscheen in april 1965. Er zijn daarna nog verschillende uitgaven gevolgd. Dit boek is het bekendste boek van Presser. Het is een indringend verslag van een direct betrokkene. Presser, zelf Joods, overleefde als onderduiker de bezetting. Over zijn boek verklaarde hij ooit: "Ik werd gek van dat boek."<br /><br />Presser schreef dit tweedelige werk als gevolg van een opdracht die hij in 1950 van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie (het RIOD, later veranderd in het NIOD: het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie) had ontvangen om de geschiedenis van de Nederlandse Holocaust te beschrijven. Voor zijn werk kreeg Presser later een ridderorde en het lidmaatschap van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen.<br /><br />Hij is niet de enige geweest die over dit onderwerp heeft gepubliceerd, ook bijvoorbeeld historicus Loe de Jong heeft dit uitvoerig gedaan, in zijn standaardwerk Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog.<br /><br />Eerste paragraaf[bewerken]<br />De eerste alinea uit zijn boek luidt:<br /><br />"Dit boek behelst de geschiedenis van een moord. Een moord, tevens massamoord, op nimmer gekende schaal, met voorbedachten rade en in koelen bloede gepleegd. De moordenaars waren Duitsers, de vermoorden Joden, in Nederland ongeveer honderdduizend, nog geen twee percent overigens van het totaal aantal slachtoffers, door deze Duitsers bij hun Endlösung der Judenfrage gemaakt. De hier te lande woonachtige Joden werden in een proces van ontrechting en isolering van vrijwel alles beroofd, weggevoerd en in wetenschappelijk-systematische, technisch welhaast onberispelijke stijl omgebracht. Stadsbewoners en plattelanders, orthodoxen en vrijzinnigen, gezonden en invaliden, ouden en jongen, gezinnen en enkelingen, Nederlanders en vreemdelingen: mannen, vrouwen en kinderen. Zonder overhaasting, weldoordacht, geregistreerd en gereglementeerd. De moordenaars waren niet zelden bruten en ongeletterden, maar dikwijls ook gestudeerden en intellectuelen met een onuitroeibare voorliefde voor literatuur, beeldende kunsten en muziek; velen hunner waren zorgzame huisvaders, geenszins verstoken van Gemüt, vrijwel allen vierden het Kerstfeest en hervatten daarna hun arbeid: de moord op ontelbare mannen, vrouwen en kinderen, weerloze mensen, medemensen."<br /><br />Weinreb-affaire[bewerken]<br />In Ondergang nam Presser het op voor Friedrich Weinreb, die volgens hem na de Tweede Wereldoorlog tot zondebok was gemaakt en ten onrechte was veroordeeld:<br /><br />"Heeft men een standbeeld voor Weinreb opgericht? Heeft men hem een orde verleend? Heeft men hem met een geschenk geëerd? Men heeft hem zeer zwaar gestraft. Hoe komt dat? Waardoor, waarom? (...) Welnu: de Jood Weinreb is de zondebok geworden, heeft voor het tekortschieten van talloze niet-Joden geboet. Hij moest gefaald hebben, óók gefaald, omdat zij gefaald hadden."<br /><br />Vervolgens schreef Weinreb, onder redactie van Aad Nuis en Renate Rubinstein, een driedelige "autobiografie", waarin hij zijn doen en laten tijdens de oorlog uit de doeken deed. De publicatie van dit boek, Collaboratie en verzet, deed veel stof opwaaien en leidde tot de Weinreb-affaire.<br /><br />Later in zijn leven stelde Presser zijn mening over de rol van Joden en niet-Joden in de Weinreb-affaire bij:<br /><br />"Eén kleine nuance waarin ik wel iets afwijk van mijn mening in 1965 is een nuance waarin ik Weinreb gelijk geef. Ik heb toen geschreven dat Weinreb de zondebok is geworden van de niet-joden. Tegenwoordig zou ik hebben geschreven: Weinreb is de zondebok geworden van niet-joden en joden samen. Maar dat is geen essentieel verschil."