Boris Todoroff - Een Verlangen Naar Eenheid

ISBN
   

Soort boek
Hardcover

Is mystiek ondefinieerbaar? Ja en nee. Hoe divers mystiek ook is, men kan er de fundamentele structuur en transformatiemechanismen van achterhalen. Het is heel simpel: het volstaat te kijken naar de basisstructuur van mystiek, die uitgaat van een opdeling van ruimte, tijd en mensbeeld in drie delen (of lagen) en het parcours naar eenheid in drie à vier fasen indeelt. Door de verschillende mogelijke opties en spanningen die ontstaan naarmate die structuren verder ingevuld worden, krijgt men uiteenlopende vormen van mystiek. Zodra dit duidelijk wordt, ziet men in dat de westerse mystiek, door de eeuwen heen, steeds dezelfde blijft, ondanks de vele veranderingen die ze ondergaat. En dit verklaart ook waarom men mystiek aantreft zowel binnen religie als in niet-religieuze paradigma's (wetenschap, kunst, politiek, economie etc.). Het gaat tenslotte om 'opties' en 'optiesystemen', waar ze zich ook bevinden, en hoe ze ook heten. De auteur gaat stap voor stap te werk om die basisstructuur en de verschillende 'opties' die daaruit kunnen ontstaan toe te lichten. Hij belicht de scharniermomenten uit de geschiedenis van de westerse mystiek (de eerste eeuwen van de jaartelling, de tijd van de reformatie). Hij gaat uitgebreid in op de westerse esoterische traditie, de transpersoonlijke psychologie, het adualisme, het nondualisme, de zogenaamde 'New Age', de syncretistische tendensen. Hij biedt een leidraad aan om in het labyrint van de vele verschijningsvormen van de westerse mystiek haar basisstructuur te pakken te krijgen. Er is één iets dat de westerse mystiek typeert: haar onveranderlijke veranderlijkheid, haar vermogen om eindeloos en creatief te variëren op steeds dezelfde basisstructuren. Een vernieuwende visie op mystiek die velen zal helpen om mystiek te (her)kennen en te plaatsen, juist in een tijd waarin mystiek gekenmerkt wordt door haar toenemende ondefinieerbaarheid.<br /><br /><br />Inhoud 5<br /><br />Woord vooraf 9<br /><br />Hoofdstuk 1.<br />De basisstructuur. Tijd, ruimte en mensbeeld 13<br />De basisvraag 13<br />Basisopties inzake tijd 14<br />Westerse visie op tijd 15<br />Basisopties inzake ruimte 21<br />Een ingewikkelde (christelijke) ruimte 23<br />Structuur: aanvaarden, verwerpen of verfijnen 28<br />Basisopties inzake God, natuur, kosmos 31<br />Zonder grenzen 39<br />Basisopties inzake het mensbeeld 44<br />Spanningen in het mensbeeld 53<br />Aftopping en hertopping 56<br />Onder- of overbeklemtoning 62<br />Toepassing van over- en onderbeklemtoning op het<br />mensbeeld in het westen 63<br />Steeds hetzelfde liedje 72<br />Adualisme: vervaging en inschuiving 73<br />Nondualisme: alles is er (niet) 76<br /><br />Hoofdstuk 2.<br />Religie en mystiek 84<br />Het verborgen computerprogramma 84<br />Religie en mystiek 88<br />'Religieuze' paradigma's 95<br />Religie van de eerste en tweede soort 102<br />Maar wat is nu mystiek? 105<br />Een voorlopige definitie van mystiek 109<br />De vergeefsheid van een definitie 113<br />Mystiek als zucht naar eenheid 119<br />Het 'lege' schema van de mystiek. De drie cirkels 121<br />De vier stappen 122<br />De spanningen 127<br /><br />Hoofdstuk 3.<br />De 'wie'-, 'wat'-, 'hoe'-vragen 129<br />De 'wie'-vraag 130<br />De 'hoe'-vraag 138<br />De drie 'wat'-vragen 151<br />Het 'wat' 1: genade en vrije wil 153<br />Het 'wat' 2: activiteit – passiviteit en quiëtisme 165<br />Het 'wat' 3: activiteit – passiviteit en beeldhebbende/<br />beeldloze mystiek 174<br />Het 'wat' 4: activiteit – passiviteit, 'mentaal gebed',<br />het begin van de begripsverwarring 178<br />Het 'wat' 5: de verwijten aan het adres van het quiëtisme 185<br />Het 'wat' 6: vertrouwen en de omkering van de volgorde 196<br />Het 'wat' 7: continuïteit tussen vroeger en nu 204<br />Het 'wat' 8: genadesoorten en charisma's (1) 212<br />Het 'wat' 9: genadesoorten en charisma's (2) 234<br />Het 'wat' 10: subject en object 251<br />Ter afronding 266<br /><br />Hoofdstuk 4.<br />De basiswegen 268<br />De devotionele weg 268<br />De weg van de ontlediging 279<br />De magische weg 1. Ontstaan en transformaties 288<br />De magische weg 2. De 'mystieke' kenmerken 302<br />De magische weg 3. De 'middelen' 304<br />De magische weg 4. Analogie- en correspondentieleer 308<br />De magische weg 5. Met of zonder onderscheid 313<br />De magische weg 6. De wijzen 318<br />De kunst van het verwijten 322<br /><br />Hoofdstuk 5.<br />De omvormingsmechanismen 332<br />Vermengingen 332<br />'Extreme' en 'gematigde' vormen 350<br />Syntheses 357<br />De impact van controversen 360<br />Begripsverschuivingen 365<br />'Geleerdheid' versus 'ervaring' 376<br />Expliciete en impliciete modellen 383<br />Misvattingen 406<br />Methodisering en theoretisering 411<br />Verfijningen, sofisticaties 417<br />Onbekendheid 422<br />Contextualisering 426<br />Eb en vloed 430<br />Mea culpa 434<br /><br />Hoofdstuk 6.<br />De paradigma's 437<br />Er ontbreekt meer dan er is 440<br />De paradigma's 446<br />De drie paradigma's: het eerste paradigma 449<br />Tweede paradigma 463<br />Derde paradigma 478<br />Opkomst van nieuwe paradigma's 479<br />De basiswegen blijven of lossen op 482<br />Verwantschappen tussen systemen binnen het derde paradigma 484<br />Het globale kader: het 'spel der eeuwen' 488<br />De drie redenen 498<br />Mystiek voor allen 500<br />De esoterische traditie 518<br />De openbarings- en extatische mystiek 537<br />De omgekeerde volgorde 540<br />Envoi 546<br />Namen- en begrippenlijst 549<br />Literatuurlijst 591<br />