Het Eigene En Het Andere: Filosofie En Globalisering

ISBN
   

Soort boek
Paperback

<p> Al geruime tijd vormt de jaarlijkse Nederlands-Vlaamse Filosofiedag een ontmoetingsplek waar met name jonge, beginnende filosofen ervaring kunnen opdoen met het presenteren van hun onderzoek aan een breed forum van vakgenoten. Tegelijkertijd behoort het tot de charmes van de Filosofiedag dat eveneens filosofen met een ruimere ervaring acte de présence geven. </p> <p> Ook is het inmiddels een goede traditie de geaccepteerde symposiumbijdragen te bundelen in de zogenaamde Acta en deze op de Filosofiedag zelf of kort daarna beschikbaar te stellen. De voor u liggende bundel bevat de schriftelijke neerslag van een dertigtal lezingen die tijdens de 21e Nederlands-Vlaamse Filosofiedag op 30 oktober 1999 in Tilburg worden gepresenteerd. </p> <p> Mede omdat de mogelijkheden voor jonge filosofen om hun onderzoek te presenteren en te publiceren niet talrijk zijn blijkt de Filosofiedag nog steeds in een behoefte te voorzien. Dit in tegenstelling tot hetgeen wel eens wordt gesteld door filosofen die inmiddels gemakkelijk de weg naar de internationale congressen hebben weten te vinden. Teneinde deze behoefte goed tot zijn recht te laten komen is enige souplesse inzake thematische structurering gewenst. Vanuit deze opstelling hebben we de deelnemers aan de Filosofiedag 1999 uitgenodigd om in te gaan op het thema “Het Eigene en het Andere: Filosofie en Globalisering”. Deze thematiek stond eveneens centraal tijdens de 4e lustrumviering van de Faculteit der Wijsbegeerte van de Katholieke Universiteit Brabant. Een tiental deelnemers heeft zich door dit thema laten inspireren, zodat er een aparte sessie aan kon worden gewijd. Voor het overige is, gedachtig het karakter van de dag, ruimte gegeven om datgene uit te werken waar men mee bezig is. </p> <p> Ook dit jaar was het weer bepaald geen sinecure ervoor te zorgen dat de Acta op tijd gereed waren. Een strakke planning was nodig en deadlines moesten scherp in de gaten worden gehouden. De editors zijn wat dit betreft veel dank verschuldigd aan het Bureau van de Faculteit der Wijsbegeerte voor logistieke ondersteuning en met name aan mevr. Hieke Kootstra voor het kopij-klaar maken van de teksten. </p> <p> We hopen dat de in deze bundel verzamelde bijdragen aanleiding zullen geven tot intensieve filosofische discussies en dat de deelnemers met genoegen aan de Filosofiedag op 30 oktober 1999 zullen terugdenken. </p> <p> </p> <p> De verhouding tussen ontologie en ethiek bij Heidegger </p> <p> Arthur d’Ansembourg </p> <p> Het is bekend dat Heidegger in de Brief “ber den Humanismus (1946) ingaat op de door Beaufret gestelde vraag naar de verhouding tussen ontologie en ethiek.’ Om deze verhouding te bepalen moeten we volgens hem eerst vragen wat de noties ontologie en ethiek betekenen. De traditionele betekenis van deze beide begrippen. evenals hun verhouding, worden door Heidegger geproblematiseerd. Hij vindt het een probleem dat de ontologie altijd heeft gevraagd naar het zijnde en niet naar het zijn. Deze wending van het zijn naar het zijnde staat volgens hem aan het begin van de geschiedenis van de zijnsvergetelheid en wordt gekenmerkt door een toenemende verwetenschappelijking van de filosofie. Door deze verwetenschappelijking werd de term ethiek losgekoppeld van de metafysica en werd zij opgevat als een zelfstandige discipline naast logica en fysica. </p> <p> Door deze ontwikkeling is de ethiek abstract geworden: zij is niet alleen los komen te staan van de metafysica, maar vooral ook van het leven. Om dit probleem te verhelderen, wil ik in het hier volgende eerst nader ingaan op Heideggers kritiek op de door de traditie aangebrachte oppositie tussen ontologie en ethiek (1). Daarna zal ik ingaan op Heideggers poging om deze oppositie te overwinnen. Ik zal betogen dat hij de scheiding tussen ontologie en ethiek wil overwinnen met de bedoeling de ethiek terug te halen uit haar abstracte bestaan en weer terug te plaatsen in de beweging van het leven zelf. Daarbij zal ik aandacht schenken aan de wijze waarop dit thema een rol speelde in de Marburger periode (2), om van daaruit inzichtelijk te maken in welke zin de zijnsbetrekking in de daarop volgende periode van Heideggers denken verstaan moet worden als een ethische betrekking (3). Tot slot zal ik aangeven in welk opzicht Heideggers poging om de ethiek terug te plaatsen in het leven mi. ook weer voorbijgaat aan de concreetheid van het leven (4). </p> <p> Wat betreft het eerste punt is het van belang om erop te wijzen dat ethiek abstract is geworden door de verwetenschappelijking van de filosofie. Heidegger benadrukt in de Einfuhrung in die Metaphysik dat deze verwetenschappelijking de aanvang is van een lange geschiedenis die gekenmerkt wordt door een scheiding tussen ontologie en ethiek” De geschiedenis van deze scheiding begint volgens hem bij Plato. Diens bepaling van het zijn als idee wordt door Heidegger begrepen als een nivellering. Om deze nivellering ongedaan te maken plaatste Plato het goede boven het zijn. Daardoor werd het goede opgevat als iets waardoor het zijn als idee verhoogd moest worden. Tegelijk kon deze verheffing van het zijn niet consequent worden doorgevoerd. </p> <p> </p>